IECEX Nedir?

IECEx  Nedir?

IECEx  sistemi uluslararası laboratuvarlar tarafından patlayıcı ortamlarda kullanılması amaçlanan ekipman ve hizmetlerin güvenlik seviyelerini koruyarak karşılıklı tanınması amacı ile 2003 yılında kurulmuştur.

IECEx  sistemi, IEC standartları gibi uluslararası standartların kullanımına dayanmaktadır. Tehlikeli (patlayıcı) Ortamlarda Kullanıma Yönelik Ekipmanlara İlişkin Standartlara Sertifikasyon için Uluslararası Elektroteknik Komisyonu Sistemidir.

IECEx  sistemi aşağıdakileri içerir:

• IECEx Onaylı Ex Ekipman Şeması.
• IECEx Sertifikalı Servis Hizmetleri Programı. (Ex Ekipman onarım servisi)
• IECEx Uygunluk İşareti Lisanslama Sistemi.
• Personel Yeterliliklerinin IECEx Sertifikasyonu (CoPC).

ATEX , Avrupa Birliği hukuku tarafından yönlendirilirken, IECEx   gönüllü bir programdır. Ancak uluslararası bir değerlendirme sağlaması nedeni ile oldukça tercih edilir ve avantaj sağlar. Bir diğer avantajı ise sertifikasyon sürecini marka ve ürünler için çok daha hızlandırmaktadır. Üretici için maliyete de destek sağlar ve ürünlerin güvenilirliğini arttırır. Özellikle dünya ticaretinin görüldüğü ve içinde bulunduğumuz teknolojik çağda ortak bir güvenlik anlayışının oluşması zorunludur.

Üye ülkeler ise ticarete yön veren pek çok ülkeden oluşur. Bunlardan bazıları;

Japonya, İngiltere, İtalya, Hindistan, Rusya, Amerika, Kore, İsviçre, Çin, Hollanda, Kanada gibi pek çok ülke IECEx 'e gönüllüdür.

 

IECEx  Eğitimi Nasıl Yapılır?

IECEx  eğitimi sonrası personel yeterliliklerinin sertifikasyonu, ilk uluslararası geçerli uygunluk değerlendirme programını (scheme) sunmaktadır. Personel yeterliliği; tasarım, seçim, montaj, Ex ekipmanının bakımı, kontrolü, denetimi, revizyonu ve onarımını kapsamaktadır.

IECEx  eğitimi için ilk gereklilik personel yeterliliğidir. CoPC (Certificate of Personnel Competency) veya patlayıcı ortamlarda çalışmaya uyum sağlanması belgelendirmesi EFOC (Ex Facility Orientation Certificate) belgelendirilecek olan personelin bilgi ve becerilerinin tam değerlendirilmesini gerektirir. IECEx  eğitimi, yetki belgesi alabilmek için ön şarttır.

Bu değerlendirmeler;

Eğitim, yazılı sınav, uygulama sınavları vb. şeklinde yapılmaktadır. Personelin eğitim kayıtları ve sertifikalarıda alacağı eğitimlerde belgelendirme öncesi önem arz etmektedir.

Avrupa Komisyonu tarafından yetkilendirilmiş bir onaylanmış kuruluş olan ExNB; aynı zamanda ‘ExAM’ adı ile oluşturulan ‘personel belgelendirme şeması’ ile EN 17024 (personel belgelendirmesi yapan veya yapmak isteyen kuruluşlarda aranan şartları ortaya koymak, yetkinliklerini belgelendirmek, kuruluşun uygulamalarını güvenilir, tutarlı ve karşılaştırılabilir olmasını sağlamak için hazırlanmış bir uluslararası standarttır) Personel Belgelendirme akreditasyonuna sahip olarak atanmıştır. Bu yeterlilik şemasında EN 17024 Personel Belgelendirmesi standartları şartları uygulanır. Standardın gereği olarak kişilerin belli bir süre genellikle 5 yıl içinde yeterliliklerinin devam edip etmediği, belirlenen prosedürler ile kontrol edilir.

TSI (Tech Skills International) ; IECEx  tarafından personel belgelendirme üzerine yetkilendirilmiş bir uygunluk değerlendirme kuruluşudur. IECEx  CoPC (Certificate of Personnel Competency) belgesinin global tanınırlığı mevcuttur.

ExTEC; IECEx  CoPC sınavlarını yapabilmesi için TSI firması tarafından sınav merkezi olarak yetkilendirilmiştir.

Belgelendirilecek kişiler için yeterlilik birimleri belirlenmiştir.

Kişilerin ISO/IEC standartlarına göre bir CoPC (Certificate of Personnel Competency)  veya EFOC  (Ex Facility Orientation Certificate) verildiğini sertifikada belirtmek önemlidir.

Belgelendirilecek personeller ayrıca IEC 60079 (Patlayıcı Gaz Ortamlarında Kullanılan Elektrikli Cihazlar) standartlarına göre değerlendirilirler. IECEx  yetkinliği başlığı altında 11 adet ünite mevcuttur ve personel kendi faaliyet alanına ve tecrübesine uygun olan modülü seçmelidir.

Yetkinlik için mevcut olan IECEx  CoPC Ünitleri aşağıdaki şekildedir;

Ünite Ex 000: Tehlikeli bölge olarak sınıflandırılmış bir sahaya girmek için temel bilgiler ve farkındalık. (IEC 60079-0)

Ünite Ex 001: Muhtemel patlayıcı ortamlarda patlamaya karşı korumanın temel ilkeleri (IEC 60079-0)

Ünite Ex 002: Tehlikeli alanların sınıflandırılması. (IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2)

Ünite Ex 003: Ex Ekipman ve kablolama seçim, montaj kriterleri (IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14)

Ünite Ex 004: Patlayıcı ortamlardaki Ex ekipman onarımı (IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14, IEC 60079-17)

Ünite Ex 005: Ex ekipman büyük bakım ve tamiri (IEC 60079-0, IEC 60079-19)

Ünite Ex 006: Patlayıcı ortamlarla ilişkili veya elektrik tesisatlarının test edilmesi (IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14)

Ünite Ex 007: Patlayıcı ortamlarla ilişkili elektrikli tesisatların görsel ve yakından periyodik muayenesi (IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14)

Ünite Ex 008: Patlayıcı ortamlarla ilişkili elektrikli tesisatların görsel ve detaylı muayenesi

(IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14)

Ünite Ex 009: Patlayıcı ortam muhteva eden yerlerde veya ortam ile ilişkili elektrik tesisatlarının tasarımı (IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14)

Ünite Ex 010: Patlayıcı ortam muhteva eden yerler veya ortam ile ilişkili elektrik tesisatlarının uygunluk kontrol denetimi (IEC 60079 (serisi), IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14, IEC 60079-0, IEC 60079-17, EC 60079-19)

 

Eğitim Programı ve İçerikleri Nelerdir Kimler IECEx  Eğitimi Almalıdır?

Modül A- Ünite Ex 001

Referans Standartlar; IEC 60079-0

Patlamadan korunma ile ilgili detaylı farkındalık (Gaz ve toz)

Kapsam: Ünite Ex 001 tesis ve makinelerin patlayıcı atmosferlerinde kullanılan teçhizatların ve bu ortamlarla ile ilgili yapılması gereken temel ilkelerini kapsar. Bu eğitim için herhangi bir ön yeterlilik şartı aranmamaktadır. Katılımcılara patlayıcı ortamın nasıl oluştuğu, patlamanın nasıl olduğu ve koruma tiplerinin temel gerekliliklerini tanımlar. Aynı zamanda tutuşma kaynaklarının tanıtılması, kimyasalların yanıcılık özelliklerinin belirtilmesi ve sektördeki uygulamaları örneklenmektedir.

İçeriği:

• 2014/34/AB Direktifi (ATEX 114) tanımı ve kapsamı
• 1999/92/EC Direktifi (ATEX 153) tanımı ve kapsamı
• Yanıcı Kimyasalların özellikleri
• Gaz, toz, buhar ve mistlerin hava ile karışımı sonucundaki oluşabilecek tehlikeleri
• Yanıcı gaz ve buharların alt ve üst patlama limitleri (LFL, UFL)
• Endüstriyel patlamalara sebebiyet veren faktörlerin incelenmesi
• Tutuşma kaynakları ve bu kaynakların elemine edilme yöntemleri
• Ekipman sıcaklık sınıfı ve gruplandırılması
• Tehlikeli alan sınıflandırma
• Zone tanımları (0, 1, 2 ve 20, 21,22)
• Koruma tiplerinin tanımı (Ex ia, Ex ib, Ex d, Ex p, Ex e, Ex m, vs)
• Elektrikli ekipman koruma tipleri
• Elektriksiz ekipman koruma tipleri
• Kombine koruma tipleri
• Ex ekipman etiket okuma
• Yaygın olarak Ex etikette kullanılan sembol ve markalamalar
• Koruma tiplerinin uygun Zone lara göre seçim kriterleri

 

Eğitim Kapsamındaki Personeller:

• Tüm personeller bu eğitime katılabilir.

Modül B- Ünite Ex 001, 003 ve 006

Referans Standartlar; IEC 60079-0 - IEC 60079-10-2- IEC 60079-10-1 - IEC 60079-14

Patlayıcı ortam sınıflandırmasını yorumlayabilme /montaj/kablolama/elektriksel testler Kapsam: Ünite Ex 001-003-006, patlamaya karşı korumalı ekipman ve kablolama proseslerini oluşturmak için patlamaya karşı koruma prensiplerini kapsar.

İçeriği:

• IECEx Ünite Ex 001 Muhtemel patlayıcı ortamlarda patlamaya karşı korumanın temel ilkeleri
• IECEx Ünite Ex 003 patlamaya dayanıklı ekipman ve kablo sistemi kurulumu (patlamaya karşı korumalı ekipman ve kablo sistemi kurulumu)
• IECEx Ünite Ex 006 tehlikeli alan elektrikli ekipman testi
• Doğru kablolama ve sızdırmanlık elemanı kullanımının önemi
• Kablolama sistemleri, mahfazaya girişler, kablo glend seçimi ve IEC 60079-14 uygulamaları

 

Eğitim Kapsamındaki Personeller:

• Montaj personeli, Teknisyenler

Modül C- Ünite Ex 001, 007 ve 008

Referan Standartlar; IEC 60079-0 - IEC 60079-10-2 - IEC 60079-17 - IEC 60079-10-1 - IEC 60079-14

Patlayıcı ortam sınıflandırmasını yorumlayabilme /bakım/ görsel, yakından, detaylı muayene& başlangıç, periyodik, numune, sürekli muayene.

Kapsam: Ünite Ex 001-007-008, ilgili standartları temel alan elektrik tesisatlarını, ekipmanı ve kablolama sistemlerini muayenesi ve sürdürülebilirliğini sağlamak için gerekli bilgi ve anlayışını sağlamayı hedefler. Patlayıcı ortamda kullanılan Ex ekipmanda yapılacak olan küçük bir hata dahi ortamı patlatmaya sebep olabilir. Bu tür kazaların önüne geçebilmek ve güvenli çalışmanın sağlanması için; personelin uygun patlayıcı ortam güvenlik bilgisi ve nitelikli teknik önlemlerin alınması gerekmektedir. Ayrıca Ünite 007 temelinde görsel ve yakından muayene; Ünite 008 kapsamında ise detaylı muayene konuları işlenmektedir.

İçeriği:

Ünite 001 kapsamına ilave olarak;

• Exproof alanlarda elektrik tesisatlarını incelemek ve korumak için gerekli bilgi ve uygulamalar konusunda eğitimi,
• IECEx Unit Ex 007 Patlayıcı atmosferlerdeki veya bunlarla ilişkili elektrik tesisatlarının görsel ve yakından muayenesini yapma eğitimi,
• IECEx Unit Ex 008 Patlayıcı atmosferlerdeki veya bunlarla ilişkili elektrik tesisatlarının detaylı muayenesini yapma eğitimi,

 

Eğitim Kapsamındaki Personeller:

• Muayene yapan Personel/Denetçiler
• Bakım yapan Personel/Denetçiler

Modül D- Ünite Ex 001 ve 002

Referan Standartlar; IEC 60079-0 - IEC 60079-10-2 - IEC 60079-10-1 - IEC 80079-20

Patlayıcı ortam sınıflandırma ve tasarım ile ilgili detaylı bilgi/ tasarım ile ilgili detay mühendislik/ Ex DD (Doğrulama Dosyası)

Kapsamı: Tehlikeli alanlarda sınıflandırma yapabilecek yetkideki personeller için tasarlanmıştır. Temel bilgililerin yanı sıra patlayıcı ortamların tasarımı, konumlandırılması ile

ilgili bilgiler de verilir. Bu eğitimi patlayıcı ortamlarda çalışan mühendisler ve danışmanlar almalıdır.

İçeriği:

Patlayıcı ortamlarda elektrikli ekipmanın güvenli çalışması için temel bilgiler alanların tanımlanması ve denetlenmesi konusunda eğitim

IECEx  CoPC Unit Ex 002 tehlikeli alanların sınıflandırmasını yapmak

• Yanıcı Kimyasalların özellikleri
• Gaz, toz, buhar ve mistlerin hava ile karışımı sonucundaki oluşabilecek tehlikeleri
• Yanıcı gaz ve buharların alt ve üst patlama limitleri (LFL, UFL)
• ZONE belirleme kriterleri
• Zone tanımları (0, 1, 2 ve 20, 21,22)
• IEC 60079-10-1 Standardı ile Muhtemel Tehlikeli Zone hesaplarının anlatımı (Gaz)
• IEC 60079-10-2 Standardı ile Muhtemel Tehlikeli Zone tespitlerinin anlatımı (Toz)
• Endüstriyel patlamalara sebebiyet veren faktörlerin incelenmesi
• Tutuşma kaynakları ve bu kaynakların elemine edilme yöntemleri

 

Eğitim Kapsamındaki Personeller:

• Patlayıcı ortam Sınıflandırılması yapan mühendisler
• Patlayıcı ortam Sınıflandırılması yapan danışmanlar

Modül E-Ünite Ex 001-005

Referans Standartlar; IEC 60079-0- IEC 60079-19

Patlamadan korunma alanındaki ilgili standartlar hakkında çalışma bilgisi ve anlayabilme / Ölçüm izlenebilirliği ve cihaz kalibrasyonu ilkeleri dahil olmak üzere kalite güvencesine ilişkin temel bilgi.

Kapsam: Ünite Ex 001 ve Ünite Ex 005, hem personel seviyesinde hem de onarımdan sonra uygunluğun kontrolü ve doğrulanması kısmında sorumlu kişiyi kapsar. Operatör için yetkili bileşenleri belirleme ve seçme, ekipmanın revizyonunu / onarımını gerçekleştirmek için onarım spesifikasyonlarını takip etme ve onarım belgelerini tamamlama becerisi gerektirir.

Sorumlu Kişi için, gerekli iş seviyesini belirleme, belgeleme, yapılacak revizyon / onarım için düzenlemeler yapma, tamir edilmiş ekipmanın uygunluğunu doğrulama ve gerekli belgeleri tamamlama becerisi gerektirir.

İçeriği:

• Exproof alanlarda Exproof ekipmanların onarımı, onarımı ve rejenerasyonunu gerçekleştiren Exproof profesyonel personelin eğitimi
• IECEx CoPC Ünite Ex 005 patlamaya karşı korumalı ekipmanın revizyonu ve onarımı

 

Eğitim Kapsamındaki Personeller:

• Onarım/Büyük Bakım Servis personeli (sorumlu personel) – (motor sarım, kaynak dolgu vs)

Modül F - Ünite Ex Tüm Üniteler (001-010)

Referans Standartlar; IEC 60079-0 - IEC 60079-10-2 - IEC 60079-14 - IEC 60079-19 - IEC 60079-10-1 - IEC 80079-20 - IEC 60079-17 - IEC 60079 Serisi

Patlayıcı ortam sınıflandırması ve tasarımını yorumlama / montaj / bakım / Ayrıntılı Muayene / Patlayıcı ortam sınıflandırması ve tasarımının ayrıntılı bilgisi ve kullanımı / ayrıntılı tasarım bilgisi / ExVD (Doğrulama Dosyası)

Kapsam: Patlayıcı ortamlarda; patlayıcı ortam sınıflandırması ve tasarımını yorumlama / montaj / bakım / Ayrıntılı Muayene / Patlayıcı ortam sınıflandırması ve tasarımının ayrıntılı bilgisi ve kullanımı / ayrıntılı tasarım bilgisi / elde etmek isteyen profesyonel Ex uzmanlarının aldığı eğitimlerdir.

İçeriği:

• Ünite Ex 001-002-003-004-005-006-007-008-009-010

 

Eğitim Kapsamındaki Personeller:

• Ex Uzmanları

 

IECEx  Eğitimi Amacı Nedir?

Gerekli emniyet seviyesini korurken, patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere ekipman ve hizmetlerde uluslararası ticareti kolaylaştırmak için hayata geçirilen IECEx  sisteminin hedefleri şöyle sıralanabilir:

• Üreticinin test ve sertifikasyon giderlerini düşürmek.
• Ürünü piyasaya sürme süresini düşürmek.
• Ürün değerlendirme sürecinde uluslararası güveni tesis etmek.
• Ürünler için uluslararası veri tabanı listesi oluşturmak.
• IECEx sertifikası kapsamındaki ekipman ve hizmetlerde uluslararası güvence sağlamak.
• Personel Yeterliliklerinin IECEx Sertifikasyonu (CoPC).

ATEX  ve IECEx  Arasındaki Farkları Oluşturan Unsurlar Nelerdir?

ATEX  - IECEx  farkları arasında en önemlisi yetki alanıdır. ATEX   yetki alanı olarak Avrupa Birliği ülkeleri ve bu birliğe girmeye aday olan ülkeler ile sınırlıdır. Ancak IECEx  uluslararası bir yetki alanına sahiptir ve ülke sınırlaması bulunmamaktadır. Bu nedenle IECEx  sistemine  uymak için sadece standartları karşılamak yeterlidir.

Bir diğer fark ise ATEX ; İlk aşamada gönüllülük esasına bağlı olsa da sonrasında zorunlu hale gelmiş olmasıdır. Ancak IECEx  gönüllülük üzerine kuruludur ve şartların sağlanması yeterlidir.

 

IECEX  Sertifikaları Nelerdir?

CoPC (Certificate of Personnel Competency), EFOC  (Ex Facility Orientation Certificate)

IECEx  Ekipman Sertifikası

IECEx  Servis sertifikası

 

IECEX  Yönetmelikleri Nelerdir?

IECEx  yasal bir mevzuat değildir. Bu sebeple herhangi bir yönetmelik kapsamında bağlayıcılığı yoktur. Ancak IECEx  IEC standartlarını referans almaktadır.

IEC 60079-0, IEC 60079 -10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14, IEC 60079-17, IEC 60079-19, IEC 80079-36 / -37 standartları IEC standartlarından bazılarıdır.