ATEX Nedir?

ATEX Nedir?

ATEX direktifi; Patlayıcı Atmosferler teriminin Fransızca’sı “Atmospheres Explosibles" teriminin baş harflerinden gelen bir kısaltmadır. ATEX direktifi; Patlayıcı ortam direktifi anlamını taşımaktadır. Patlayıcı ortam olarak sınıflandırılmış alanlarda; elektrikli ve elktriksiz ekipmanları güvenli kullanımı easa alan bir Avrupa Birliği direktifidir. ATEX direktifleri ürün güvenliği ve işyeri güvenliği olarak 2’ye ayrılmaktadır.

• ATEX 153 (1999/92/EC) : Çalışanların patlayıcı ortamın tehlikelerinden korunması hakkında yönetmeliği,
• ATEX 114 (2014/34/AB): Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan teçhizat ve koruyucu sistemler ile ilgili yönetmeliği yayımlanmıştır. Amaç; muhtemel patlayıcı ortamda kullanılan teçhizatın ve koruyucu sistemlerin güvenli olarak piyasaya arzına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

ATEX 153 Direktifinin nihai amacı patlayıcı ortamların sınıflandırılarak, tesisi güvenli hale getirmek için alınması gereken tüm organizasyonel ve teknik tedbirlerin tanımlanmasını kapsamaktadır.

ATEX 114 direktifi ise exproof (ex ekipman) imalat, seçim ve belgelendirme süreçlerini tanımlayarak ürüne CE işaretinin iliştirilmesi için bir yol haritasıdır.

ATEX Eğitimi içeriği nedir?

“Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik” Ek-2 Madde 1.1 gereğince İşveren, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, patlamadan korunma konusunda yeterli ve uygun eğitimi sağlamalıdır.

ATEX Eğitim İçeriği aşağıdaki başlıklardan oluşmaktadır;

• ATEX 2014/34/AB direktifi kapsamı ve tanımı,
• ATEX 153 direktifi kapsamı ve tanımı,
• Patlayıcı gaz ve toz ortamlar,
• Patlamanın tanımı,
• Tehlike sınıfına göre gazların ve tozların gruplandırılması,
• Tehlike sınıfına göre sıcaklık kategorileri,
• Patlayıcı ortamlarda grup, bölge(Zone) ve kategori tanımları,
• Gazlar ve tozlar için Tehlikeli Bölge (ZONE) tanımı,
• Tehlikeli Bölgelere (Zone) göre exproof ekipman seçimi,
• ATEX direktiflerine göre işaretleme yapılışı, exproof ekipman etiketi okunması ve tanımlar,
• Ex-proof ekipmanlarda koruma tipleri ve açıklamaları,
• Statik elektrik ve topraklama konuları,
• Patlayıcı ortam ve patlama riskinin değerlendirilmesi
• Patlayıcı ortam oluşturan alanlar ile ilgili görsel ve video ile örneklerinin belirlenmesi
• IEC 60079-14- Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan - bölüm
• 14: Elektriksel tesislerin tasarımı, seçimi ve monte edilmesi
• IEC 60079-17; Patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrikli cihazlar bölüm 17-Tehlikeli alanlarda (maden kuyuları dışında) elektrik tesislerinin muayenesi ve bakım Esasları

Kimler Atex Eğitimi Almalı?

Eğitim ihtiyacını iki yönlü olarak ele almalıyız. Birincisi PKD yi hazırlayan personel; ikincisi ise patlayıcı ortamda görev yapan personel.

Patlayıcı ortam ihtiva eden alanlardaki personelin eğitim ihtiyacı; “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik” Ek-2 Md.1.1 ‘de tanımlanmıştır:

“1.1. Çalışanların eğitimi

İşveren, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, patlamadan korunma konusunda yeterli ve uygun eğitimi sağlar.”          

Burada bahsedilen “uygun” eğitimlerin de tanımlanması aşağıdaki gibidir;

• Çalışan tüm personele ATEX direktifi kapsamında patlamanın riskleri ve statik elektrik, mekanik kıvılcım gibi tutuşturucu kaynakların bertaraf yöntemleri
• Exproof (ex ekipman) ekipman seçim ve montajı yapan personele EN 60079-14 standardı kapsamındaki uygun eğitim
• Exproof (ex ekipman) muayenesi ve bakımı yapan personele EN 60079-17 standardı kapsamındaki uygun eğitim
• Exproof (ex ekipman) tamir ve onarımı yapan personele EN 60079-19 standardı kapsamındaki uygun eğitim

Bu eğitimleri aşağıda tanımlanan personelin alması gerekmektedir.

• İşetmeden sorumlu kişiler,
• İşletmede çalışan Beyaz Yaka ve Mavi Yakalar,
• Elektrik/Enstrüman/Mekanik Bakım grubu
• İSG uzmanları
• Taşeronlar
• Patlayıcı ortamda çalışan tüm personeller
• Denetçiler
• Mühendisler

PKD hazırlayan personelin alması gereken ve IECEx Eğitim şemasında tanımlanan Unite 001 ve Unite 002 eğitimlerini;

• Proses bilgisine sahip mühendis veya alanında ilgili İSG uzmanı olan teknik personel
• İşletmenin çalışanı olan ve patlayıcı ortam oluşan alanlarda çalışan personel
• Daha öncesinde Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) hazırlayan veya hazırlanmasında görev almış teknik personel

ATEX Eğitimi Amacı Nedir?

ATEX eğitimi; katılımcılara patlayıcı ortamın nasıl oluştuğu, patlamanın nasıl olduğu ve koruma tiplerinin temel gerekliliklerini tanımlar. Aynı zamanda tutuşma kaynaklarının tanıtılması, kimyasalların yanıcılık özelliklerinin belirtilmesi ve ex ekipmanların tesis ve tasarımının uygunluğu hakkında bilgi vermeyi hedefler.

Patlayıcı ortamda kullanılan ex ekipmanda yapılacak olan küçük bir hata dahi ortamı patlatmaya sebep olabilir. Bu tür kazaların önüne geçebilmek ve güvenli çalışmanın sağlanması için ; personelin uygun patlayıcı ortam güvenlik bilgisi ve nitelikli teknik önlemlerin alınması gerekmektedir. ATEX eğitim programı IEC tarafından yayınlanan IEC 60079'a dayanmaktadır.

ATEX Sertifikaları Nelerdir?

• IECEx CoPC (Certificate of Personnel Competency) sertifikası; IECEx tarafından yetkilendirilen firmalar tarafından düzenlenecek olan ve uluslararası geçerliliği olan IECEx CoCP Eğitimi sonucu yetkinlik sınavına giren personele verilecek olan belgedir.
• ATEX 114 (2014/34/AB): Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan teçhizat ve koruyucu sistemler ile ilgili yönetmeliği yayımlanmıştır. Amaç; muhtemel patlayıcı ortamda kullanılan teçhizatın ve koruyucu sistemlerin güvenli olarak piyasaya arzına ilişkin usul ve esasları belirlemektir. Bu kapsamda üreticiler üretmiş oldukları ürünleri ATEX ürün güvenliği standartları kapsamında tasarımlar ve üretmiş oldukları ekipmana Onaylanmış Kuruluşlar vasıtası ile ATEX sertifikası verilir.

ATEX Yönetmelikleri Nelerdir?

ATEX direktifleri ürün güvenliği ve işyeri güvenliği olarak 2’ye ayrılmaktadır.

• ATEX 153 (1999/92/EC) : Çalışanların patlayıcı ortamın tehlikelerinden korunması hakkında yönetmeliği,
• ATEX 114 (2014/34/AB): Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan teçhizat ve koruyucu sistemler ile ilgili yönetmeliği yayımlanmıştır. Amaç; muhtemel patlayıcı ortamda kullanılan teçhizatın ve koruyucu sistemlerin güvenli olarak piyasaya arzına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.